Opiniestuk, Het Parool 15 februari 2019
Is het nu al 1 april? Dat was mijn eerste gedachte toen ik las over 'Schiphol in zee' (Het Parool, 4 februari). Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onderzocht of de luchthaven naar zee kan worden verplaatst.
De stijg- en landingsbanen komen dan 30 kilometer verderop. Interessant idee, tot zover geen hilariteit. Maar dan komt het: parkeren, incheck, security, afhandeling van passagiers en vracht blijven op de huidige plek.
Bizar duur en vergezocht
Jawel, in dit verhuisscenario verhuist Schiphol zélf dus niet mee. Door een tunnel moeten jaarlijks tientallen miljoenen mensen in vergrendelde treinen naar een eiland in zee. Datzelfde geldt voor 18.000 ton vracht en tonnen post. Zo'n huzarenstukje is nergens op de wereld vertoond. Het kost wel zo'n 33 tot 46 miljard euro. Aanschaf van materieel niet inbegrepen. Op z'n vroegst is het klaar in 2050.
Dit plan is bizar duur en ver gezocht. Natuurlijk, de overlast rond Schiphol vereist een interventie - veel eerder dan over 30 jaar. Maar wie bedenkt dat iedere reiziger en elk vrachtstuk in een ondergrondse trein naar een eilandje in de Noordzee heen- en terug moeten? Schiphol wordt in no time behalve de duurste ook de meest gehate luchthaven van de wereld.
Laten we de baby niet met het badwater wegspoelen. Een gedeeltelijke verhuizing van Schiphol naar zee is een goed idee.
Helft goedkoper
Het kan echter twee keer sneller en de helft goedkoper. De denkfout in het onderzochte plan is dat het de bestaande situatie wil conserveren: een superluchthaven, type 'one size fits all'.
Dat is niet meer van deze tijd. Amsterdam kampt sowieso met een lastige combinatie: een van 's werelds grootste luchthavens in een dichtbevolkt stukje Nederland.
Overlast spreiden is dan noodzakelijk. Het goede nieuws: dat is de meest beproefde oplossing. Vrijwel alle andere grote luchtvaartsteden hebben twee of meer luchthavens.
Efficiënter
Ik laat de vraag of het of het aantal vluchten mag groeien aan de politiek. Het gaat er nu om de lasten en lusten eerlijker te verdelen. Daarnaast is het tijd onze luchtvaart slimmer te organiseren.
Dat is niet zo ingewikkeld: iedere bedrijfskundige weet dat organiseren makkelijker en efficiënter wordt als je specialiseert naar activiteit en type dienstverlening. Een container en vrachtpakket hebben geen behoefte aan een chique ontvangst en een luxe trein naar de Zuidas. Toeristen zet je niet op vrachttreinen.
Elke groep vraagt om andere voorzieningen en logistiek. Daarom heeft Amsterdam behoefte aan drie totaal verschillende luchthavens: een voor zakenreizigers, een voor vracht en een voor toeristen. Voor zakenreizigers staat de ideale luchthaven er: Schiphol. Volledig afgestemd op de nabije Zuidas, Hoofddorp en Amstelveen.
Niks meer aan doen, behalve dat je het aantal vluchten en landingsbanen met ongeveer de helft kunt reduceren. Toeristen reizen via andere luchthavens, waarbij Lelystad de belangrijkste wordt. Dat is nabij Amsterdam en ligt zeer centraal voor de meeste provincies. Ja, dat geeft overlast die er nu nog niet is, maar die verdwijnt rond Schiphol. En het is een grote impuls voor de Flevopolder.
Waterkering
En vracht? Die is gemaakt voor de zee. Daar moeten we de komende decennia toch een waterkering bouwen vanwege de stijgende zeespiegel. Laten we er meteen een landingsbaan van maken. Je hebt er hooguit twee nodig, dus het ruimtebeslag op de Noordzee is beperkt.
Die luchthaven levert veel meer op dan hij kost. Door niet - zoals in het onderzochte plan - de zee bij Noordwijk maar die voor de kust van IJmuiden/ Beverwijk te kiezen, kan luchtvracht slim gecombineerd worden met maritieme cargo. Deze combinatie zal de haven van Amsterdam doen groeien. Vracht kan per schip of via een ondergronds buizensysteem getransporteerd worden.
Dit scenario met drie relatief kleine luchthavens past beter bij de toekomstige metropool Amsterdam dan de moloch Schiphol. We geven zo'n 25 miljard minder uit aan de reorganisatie van Schiphol, spreiden overlast, investeren tegen dreigende overstromingen en de Amsterdamse cargohaven groeit flink.
Minister Van Nieuwenhuizen, wilt u dit onderzoeken?
Beeld: ROYAL HASKONINGDHV
